Giao dịch phái sinh bao gồm các hình thức như hợp đồng tương lai, quyền chọn, và hoán đổi, phát triển từ nhu cầu giảm thiểu rủi ro biến động giá. Hai tính năng nổi bật của phái sinh là khả năng "phòng vệ" rủi ro và "đòn bẩy" khuếch đại lợi nhuận, nhưng chúng cũng đi kèm những rủi ro tiềm ẩn nếu không được sử dụng đúng cách.
Tính năng "phòng vệ" (Hedge)
Tính năng phòng vệ giúp nhà đầu tư giảm thiểu tác động từ biến động giá cổ phiếu, lãi suất, và tỷ giá hối đoái. Đặc biệt khi giao dịch xuyên biên giới và đối mặt với sự thay đổi kinh tế, chính trị, xã hội, khả năng ổn định giá qua giao dịch tương lai giúp bảo vệ tài sản khỏi những rủi ro không lường trước.
- Ví dụ: Một công ty xuất khẩu có thể sử dụng hợp đồng tương lai để “khoá” tỷ giá hối đoái hiện tại, tránh tổn thất nếu tỷ giá biến động bất lợi trong tương lai. Nhờ vậy, doanh nghiệp có thể lập kế hoạch tài chính dài hạn và an tâm hơn về nguồn thu.
Tính năng "đòn bẩy" (Leverage)
Phái sinh còn cung cấp cơ hội đầu tư lớn với số vốn ban đầu nhỏ thông qua đòn bẩy. Người giao dịch không phải thực sự sở hữu tài sản mà chỉ cần đặt một khoản ký quỹ nhỏ, nhưng có thể hưởng lợi từ toàn bộ sự chênh lệch giá trị của tài sản trong tương lai.
- Ví dụ: Nếu bạn cam kết mua 1 kg hạt cà phê với giá 100.000 VND trong tương lai và giá thực tế lên 150.000 VND, bạn có thể hưởng lợi 50.000 VND chỉ với số tiền ký quỹ nhỏ ban đầu. Tuy nhiên, nếu giá giảm thay vì tăng, nhà đầu tư sẽ phải gánh lỗ tương tự.
Kết luận
Phòng vệ và đòn bẩy làm cho phái sinh trở thành công cụ hữu ích trong quản lý rủi ro và tối đa hóa lợi nhuận, nhưng để sử dụng hiệu quả, người tham gia cần hiểu rõ cơ chế và rủi ro. Việc lạm dụng đòn bẩy có thể gây ra thua lỗ lớn khi dự đoán sai, ngay cả đối với các nhà đầu tư chuyên nghiệp.